छत्रपती संभाजी महाराज जयंती विशेष :धर्मवीर छत्रपती संभाजी महाराज जयंती: शौर्य, विद्वत्ता आणि बलिदानाचा त्रिवेणी संगम

ताज्या घडामोडी मोबाइल वर मिळवा.फोटो वर क्लिक करा

हाती,घोडे,तोफ, तलवारे फौज तेरी सारी है..!!

पर जंजीर मैं, जखडा “राजा” मेरा अब भी सब पे भारी है..!!

छत्रपती संभाजी महाराज जयंती विशेष..!!

धर्मवीर छत्रपती संभाजी महाराज: शौर्य आणि बलिदानाचा वारसा

पुणे: मराठा साम्राज्याचे दुसरे छत्रपती, धर्मवीर संभाजी महाराजांची जयंती आज, १४ मे २०२५ रोजी महाराष्ट्र आणि देशभरात अत्यंत आदराने आणि उत्साहाने साजरी होत आहे. छत्रपती शिवाजी महाराजांसारख्या युगपुरुषाचे ज्येष्ठ पुत्र असलेले संभाजीराजे भोसले केवळ एक अद्वितीय योद्धा नव्हते, तर ते अनेक भाषांचे जाणकार, उत्कृष्ट प्रशासक आणि संस्कृतचे प्रकांड पंडितही होते.

संभाजी महाराजांचा जन्म १६ मे १६५७ (तत्कालीन प्रचलित तारखेनुसार) रोजी पुरंदर किल्ल्यावर झाला. बालपणीच त्यांनी राजघराण्यातील शिक्षण आणि संस्कार आत्मसात केले. त्यांची कुशाग्र बुद्धी आणि कोणत्याही गोष्टीला लवकर समजून घेण्याची क्षमता सर्वांनाच चकित करणारी होती. त्यांनी वयाच्या अवघ्या चौदाव्या वर्षी ‘बुधभूषणम्’ नावाचा संस्कृत ग्रंथ लिहिला, जो त्यांची विद्वत्ता आणि भाषिक प्रभुत्व दर्शवतो. या ग्रंथात त्यांनी राजनीती, न्यायशास्त्र आणि प्रशासकीय धोरणे यांवर आपले विचार मांडले आहेत.

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या निधनानंतर, १६८० मध्ये संभाजी महाराजांनी मराठा साम्राज्याची धुरा सांभाळली. त्यांचा राज्याभिषेक १६ जानेवारी १६८१ रोजी रायगडावर मोठ्या थाटामाटात झाला. त्यांच्या अल्प परंतु तेजस्वी कारकिर्दीत मराठा साम्राज्याला अनेक शक्तिशाली शत्रूंशी संघर्ष करावा लागला. उत्तरेकडील मुघल बादशाह औरंगजेब आणि दक्षिणेकडील आदिलशाही व कुतुबशाही सल्तनती यांच्याशी त्यांनी मोठ्या धैर्याने आणि रणनीतिक कौशल्याने मुकाबला केला.

संभाजी महाराजांनी आपल्या वडिलांच्या स्वराज्याच्या स्वप्नाला पुढे नेले. त्यांनी आपल्या प्रभावी नेतृत्वाखाली मराठा सैन्याला एकत्र ठेवले आणि शत्रूंना सळो की पळोवून सोडले. १६८२ ते १६८९ या काळात त्यांनी एकट्याने औरंगजेबाच्या प्रचंड सैन्याला झुंजवत ठेवले. त्यांच्या धाडसी आणि कणखर भूमिकेमुळे औरंगजेबाला दक्षिणेत आपले मोठे सैन्य आणि वेळ वाया घालवावा लागला.

संभाजी महाराजांच्या जीवनातील सर्वात महत्त्वपूर्ण आणि दुःखद घटना म्हणजे त्यांची १६८९ मध्ये संगमेश्वर येथे झालेली अटक. विश्वासघातकी गणोजी शिर्के आणि औरंगजेबाच्या सरदारांनी त्यांना पकडले. त्यानंतर त्यांना हालहाल करून धर्मांतर करण्यासाठी प्रचंड दबाव आणला गेला. मात्र, धर्मवीर संभाजी महाराजांनी आपल्या निष्ठा आणि धर्मावरची श्रद्धा तसूभरही ढळू दिली नाही. त्यांनी स्वराज्यासाठी आणि धर्मासाठी आपले प्राण हसतमुखाने अर्पण केले. ११ मार्च १६८९ रोजी त्यांची निर्घृण हत्या करण्यात आली.

संभाजी महाराजांचे बलिदान मराठा साम्राज्यासाठी एक प्रेरणास्रोत ठरले. त्यांच्या मृत्यूनंतरही मराठ्यांनी हार मानली नाही आणि छत्रपती राजाराम महाराजांच्या नेतृत्वाखाली स्वातंत्र्यलढा अधिक तीव्र केला. संभाजी महाराजांच्या शौर्याची आणि बलिदानाची गाथा आजही महाराष्ट्राच्या घराघरात आदराने सांगितली जाते.

आज त्यांच्या जयंतीनिमित्त राज्यभरात विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करण्यात आले आहे. पुणे शहरात अनेक ठिकाणी प्रभातफेऱ्या, शोभायात्रा आणि व्याख्यानांचे आयोजन करण्यात आले आहे. अनेक इतिहास अभ्यासक आणि वक्ते संभाजी महाराजांच्या जीवनकार्यावर आणि त्यांच्या योगदानावर प्रकाश टाकत आहेत. तरुण पिढीला त्यांच्या पराक्रमाची आणि त्यागाची माहिती मिळावी यासाठी विशेष प्रयत्न केले जात आहेत.

छत्रपती संभाजी महाराजांचे जीवन हे शौर्य, त्याग, विद्वत्ता आणि धर्मनिष्ठेचे अद्वितीय उदाहरण आहे. त्यांची जयंती केवळ एक उत्सव नाही, तर त्यांच्याकडून प्रेरणा घेण्याचा आणि त्यांच्या आदर्शांना जीवनात उतरवण्याचा दिवस आहे.

जय छत्रपती संभाजी महाराज!!